TP.HCM, ngày 09 tháng 9 năm 2025 – Trung tâm Tư vấn ứng dụng kinh tế (CIT) thuộc Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh (HIDS) đã tổ chức thành công Hội thảo: “Phát triển giao thông thủy kết nối vận tải hành khách và du lịch Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2025-2030”. Diễn ra từ 08g00 đến 12g00 tại Hội trường Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (số 28 Lê Quý Đôn, Phường Xuân Hòa, TP.HCM), sự kiện đã thu hút sự tham gia đông đảo của các sở, ban, ngành, các chuyên gia, nhà khoa học và đại diện các doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực. Hội thảo được tổ chức với mục tiêu huy động trí tuệ tập thể nhằm đánh giá toàn diện thực trạng, nhận diện các “điểm nghẽn” cốt lõi và đề xuất những giải pháp mang tính đột phá, khả thi. Thông qua đó, hướng đến việc xây dựng một đề án tổng thể, đưa giao thông thủy trở thành một trụ cột phát triển kinh tế – xã hội bền vững cho Thành phố và cả vùng.
Phát biểu khai mạc và định hướng chiến lược
Ông Trần Thanh Bình – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh
Phát biểu khai mạc Hội thảo “Phát triển giao thông thủy kết nối vận tải hành khách và du lịch Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2025-2030”, Ông Trần Thanh Bình – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển, đã nhấn mạnh vai trò chiến lược của giao thông thủy nội địa. Đây là phương thức vận tải có chi phí thấp, khả năng chuyên chở lớn, thân thiện với môi trường, phù hợp với định hướng chuyển đổi xanh và phát triển bền vững. Với lợi thế hệ thống sông ngòi dày đặc, khu vực Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh lân cận có tiềm năng to lớn để phát triển giao thông thủy, không chỉ nhằm giảm tải áp lực cho đường bộ mà còn tạo cơ hội đột phá cho du lịch đường sông, kết nối hiệu quả các trung tâm kinh tế và các điểm đến du lịch.
Nội dung thảo luận sẽ tập trung giải quyết các vấn đề cốt lõi:
(1) Đánh giá đúng thực trạng để xác định các “điểm nghẽn” về hạ tầng, khả năng kết nối và sản phẩm du lịch;
(2) Đề xuất giải pháp quy hoạch, đầu tư thông minh, ứng dụng công nghệ trong quản lý vận hành;
(3) Xây dựng hệ sinh thái du lịch đa dạng gắn liền với các cơ chế, chính sách đột phá để thu hút vốn đầu tư tư nhân;
(4) Đảm bảo các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về phát triển bền vững, an toàn và thích ứng với biến đổi khí hậu.
Việc phát triển thành công mạng lưới giao thông thủy được kỳ vọng sẽ không chỉ giải quyết bài toán giao thông mà còn tái định hình diện mạo đô thị, kiến tạo thương hiệu du lịch sông nước đặc trưng và nâng cao chất lượng sống cho người dân.
Th.S Lê Thanh Hải – Giám đốc Trung tâm tư vấn ứng dụng kinh tế (CIT), Viện Nghiên cứu phát triển Thành phố Hồ Chí Minh
ThS Lê Thanh Hải trình bày Đề án “Phát triển giao thông thủy kết hợp du lịch Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2025-2030”, một kế hoạch được xây dựng với tầm nhìn chiến lược trong bối cảnh hình thành siêu đô thị kết nối Thành phố Hồ Chí Minh – Bình Dương – Bà Rịa – Vũng Tàu. Đề án xác định giao thông thủy là “trục xương sống” cho liên kết kinh tế và phát triển du lịch bền vững của toàn vùng.
ThS Lê Thanh Hải bày tỏ quan điểm về thực trạng hiện nay, ghi nhận sự thành công của tuyến buýt sông số 1, với con số ấn tượng hơn 813.000 lượt khách trong năm 2023, là minh chứng cho nhu cầu thị trường và tính khả thi của mô hình tài chính không trợ giá. Tuy nhiên, ông cũng chỉ rõ những thách thức cốt lõi, từ thất bại của tuyến số 2 do vướng mắc quy hoạch, ô nhiễm, đến các rào cản mang tính hệ thống như cơ chế phối hợp liên ngành yếu kém và thủ tục hành chính chậm trễ. Đây được xem là những “điểm nghẽn” lớn nhất cần được tháo gỡ triệt để.
Từ những phân tích đó, ThS Lê Thanh Hải đề xuất một định hướng chiến lược mang tính đột phá là chuyển đổi từ cách tiếp cận dự án riêng lẻ sang xây dựng một hệ sinh thái đồng bộ. Giải pháp này dựa trên ba trụ cột chính: phát triển hạ tầng liên vùng, nâng cao năng lực quản trị – cải cách thủ tục và đa dạng hóa sản phẩm du lịch để tự chủ tài chính. Lộ trình giai đoạn 2025-2030 sẽ tập trung hoàn thiện mạng lưới nội vùng và triển khai kết nối liên tỉnh, với điều kiện tiên quyết là phải có sự cải cách đột phá về thủ tục hành chính trong 24 tháng. Về tài chính, Đề án sẽ được triển khai theo mô hình Đối tác công tư (PPP) – BOO với tổng vốn dự kiến 1.573,6 tỷ đồng, không sử dụng ngân sách nhà nước và phụ thuộc vào khả năng khai thác dịch vụ thương mại tại bến. Ông nhấn mạnh, sự thành công của Đề án sẽ là phép thử quan trọng cho năng lực thực thi các cơ chế đặc thù của Thành phố theo Nghị quyết số 98/2023/QH15, tạo động lực phát triển cho toàn vùng kinh tế trọng điểm phía Nam.
Ông Nguyễn Văn Mỹ – Chủ tịch Công ty TNHH Du lịch Lửa Việt
Ông Nguyễn Văn Mỹ bày tỏ sự trăn trở sâu sắc trước thực trạng phát triển du lịch đường thủy tại TP.HCM – một lĩnh vực giàu tiềm năng nhưng hiện vẫn đang manh mún, rời rạc và chưa tương xứng với lợi thế vốn có.
Về thực trạng và thách thức, ông chỉ ra hai vấn đề then chốt. Thứ nhất, là sự rối loạn trong hệ thống dữ liệu, khi số liệu thống kê về chiều dài kênh rạch chênh lệch bất hợp lý, dao động từ 1.000 km đến gần 8.000 km, khiến cho mọi nỗ lực hoạch định chiến lược trở nên thiếu căn cứ và khó khả thi. Thứ hai, điểm nghẽn lớn nhất của ngành không nằm ở thiếu vốn hay thiếu nhà đầu tư, mà ở sự thiếu liên kết và những “chính sách phòng lạnh” – tức chính sách còn cứng nhắc, xa rời thực tiễn, tạo nên môi trường kinh doanh phân mảnh, mạnh ai nấy làm. Hệ quả là nhiều doanh nghiệp tâm huyết gặp khó khăn, điển hình như tuyến du thuyền trên kênh Nhiêu Lộc đầu tư hàng chục tỷ đồng nhưng phải dừng hoạt động hơn một năm, hay bài học xóa sổ thương hiệu chợ nổi Ngã Bảy trăm năm tuổi.
Kết Luận và Triển Vọng Tương Lai
Toàn cảnh hội thảo
Hội thảo đã kết thúc thành công, hoàn thành mục tiêu tạo ra một diễn đàn đối thoại thẳng thắn và thực chất. Các ý kiến đa chiều từ chuyên gia, doanh nghiệp và cơ quan quản lý đã giúp nhận diện sâu sắc các “điểm nghẽn” và thống nhất nhiều giải pháp đột phá. Đây là cơ sở vững chắc để Viện Nghiên cứu Phát triển (HIDS) tổng hợp, hoàn thiện Đề án và kiến nghị những chính sách mang tính chiến lược, nhằm đưa giao thông thủy trở thành một trụ cột kinh tế – du lịch bền vững, khai thác hiệu quả tiềm năng của Thành phố Hồ Chí Minh và cả vùng.
